Czajewski Jacek – życiorys żeglarski

Wiedząc z własnego doświadczenia, jak trudno jest – przy pisaniu do „Żagli” wspomnień o zmarłych, pozornie dobrze znanych przyjaciołach lub przygotowywaniu mowy pożegnalnej nad ich grobem – zdobyć konkretne dane z ich żeglarskiego życiorysu, a zdając sobie sprawę z tego, że dłużej niż. 10-15 lat żyć nie będę, i pragnąc zaoszczędzić pracy tym, którzy może mnie żegnać będą, postanowiłem napisać mój żeglarski życiorys [tekst z 2011 r.].

Pierwszy kontakt z żeglarstwem umożliwiła mi w 1948 r. Polska YMCA, gdzie w 1949 r. uzyskałem stopień młodszego żeglarza. W tym samym roku YMCA została zlikwidowana, więc na stopień żeglarza zdałem w 1950 r. w Yacht Klubie Polskim, który został przekształcony w Sekcję Żeglarską CWKS [Centralny Wojskowy Klub Sportowy]. Stopień młodszego sternika uzyskałem w 1951 r. w Międzyszkolnym Ośrodku Sportów Wodnych, który też zlikwidowano łącząc go z Młodzieżowym Domem Kultury, powstałym po Ośrodku Polskiej YMCA. Przeniosłem się do Ligi Morskiej, założyłem jej Koło w szkole przy ul. Smolnej 30 w Warszawie (dawnym liceum Górskiego), do której uczęszczałem i zorganizowałem tam kurs żeglarski. Gdy w 1953 r. zlikwidowano również Ligę Morską wcielając ją do Ligi Przyjaciół Żołnierza, a jeszcze wcześniej uniemożliwiono pływanie po morzu, zrezygnowałem na prawie 10 lat z żeglarstwa. Uprawiałem przez ten czas czynnie inne sporty: szermierkę, wioślarstwo, pływanie. Do żeglarstwa wróciłem po skończeniu studiów zdając od początku na wszystkie stopnie żeglarskie: 1963 – żeglarz, 1964 – sternik jachtowy, 1966 – jachtowy sternik morski, 1969 – rozszerzone uprawnienia j.s.m. przekształcone w 1970 r. w stopień jachtowego kapitana. bałtyckiego, 1979 – jachtowy kapitan żeglugi wielkiej, 1983 – dodatkowe uprawnienia do prowadzenia dużych żaglowców. Uzyskałem też patent sternika lodowego w 1969 r. i instruktora żeglarstwa w 1970 r. oraz w 1982 r. patent jachtowego kapitana motorowodnego żeglugi wielkiej.

Uprawiałem głównie żeglarstwo turystyczne, morskie i śródlądowe, wiele czasu poświęcałem szkoleniu żeglarskiemu jako instruktor i kierownik wyszkolenia żeglarskiego na wielu obozach. W latach 1978–79 brałem udział w szkoleniu żeglarzy libijskich w Libii i w Polsce. Dwukrotnie udało mi się odnieść również sukces w regatach: w 1973 r. dowodząc jachtem „Iskra 70″ zwyciężyłem w trzyetapowych XI Morskich Regatach Turystycznych z udziałem jachtów z NRD, a w 1977 r. zająłem II miejsce w regatach Dezet o Błękitną Wstęgę Mazur.

Byłem członkiem Żeglarskiego Klubu Turystycznego „Rejsy” i Jacht Klubu Politechniki Warszawskiej, którego byłem współzałożycielem i wieloletnim działaczem (członkiem zarządu i komisji rewizyjnej, sądu koleżeńskiego).

W 1971 r. zostałem wybrany członkiem zarządu Warszawskiego Okręgowego Związku Żeglarskiego [WOZŻ], przy czym faktycznie pełniłem obowiązki wiceprezesa ds. Morskich, na które to stanowisko zostałem wybrany formalnie w następnej kadencji 1973–75. W latach następnych przez kilka kadencji byłem członkiem Komisji Rewizyjnej WOZŻ oraz w jednej kadencji rzecznikiem dyscyplinarnym. Byłem też rzecznikiem dyscyplinarnym PZŻ [Polski Związek Żeglarski] oraz członkiem Komisji Morskiej i Komisji ds. Awarii i Ubezpieczeń Jachtów Morskich. Aktualnie jestem członkiem Komisji Etyki, Kultury, Historii i Wydawnictw. 

W trakcie działalności w Zarządzie WOZŻ powołałem do życia Społeczny Komitet Budowy Jachtu Morskiego „Dar Warszawy” i zostałem wiceprezesem tego Komitetu. Jego zadaniem było wybudowanie dużej jednostki o powierzchni ożaglowania 200–300 metrów kwadratowych, ale żadna polska stocznia nie chciała się wówczas tego podjąć. Za zdobyte środki wybudowano szereg mniejszych jachtów. Były nimi Opale „Mokotów” i „Wars”, Carina „Barbara” oraz finansowany z tego funduszu jacht „Tadeusz” przejęty (bez zgody Komitetu) przez Yacht Klubu Polski.

W okresie wrzesień 1983 – czerwiec 1984 odbyłem wyprawę barkentyną „Pogoria” na Cejlon (dookoła Europy i Afryki) w roli pierwszego oficera, nauczyciela fizyki i dyrektora tzw. „Szkoły pod Żaglami”, której byłem współorganizatorem. W latach późniejszych prowadziłem wiele rejsów, głównie na brygantynie „Henryk Rutkowski” przemianowanej później na „Kapitana Głowackiego”, pływając z młodzieżą Szczecińskiej Szkoły pod Żaglami oraz z nietypowymi załogami niepełnosprawnych, głuchoniemych, narkomanów. Rejsy morskie ostatnich kilkunastu lat odbywałem na dużych żaglowcach, np. na „Fryderyku Chopinie” i profesjonalnie jako oficer wachtowy na „Oceanii” (m.in. w 2000 r. na Spitsbergen). Suma przepłyniętych przeze mnie mil morskich to w przybliżeniu czterokrotna długość równika. Ale zdarzyło mi się również spłynąć w 2001 r. Biebrzą na tratwie, a w 2002 i 2003 r. Wisłą od Krakowa do Elbląga i Iławy na Sportinie.

Jestem autorem i współautorem wielu książek o tematyce żeglarskiej. Za 5 z nich otrzymałem Nagrodę om. L. Teligi przyznawaną przez Redakcję miesięcznika „Żagle”. Z miesięcznikiem tym współpracuję od 1974 r. Kierowałem w nim (społecznie) w pewnym okresie działem marynistyki, zamieszczając setki artykułów, głównie recenzji książek. Za tę działalność również otrzymałem Wyróżnienie Specjalne Nagrody im. L. Teligi. Byłem też recenzentem dla różnych wydawnictw kilkudziesięciu książek o tematyce żeglarskiej, a także recenzentem dwóch rozpraw doktorskich o tematyce żeglarskiej i jednej dotyczącej radionawigacji.

W latach 1981–1988 byłem członkiem kolegium redakcyjnego Świata Żagli – rocznika PZŻ, a w końcowym okresie jego wydawania – wiceprzewodniczącym kolegium.

Kilka z mych utworów o tematyce żeglarskiej uzyskało nagradzane miejsca w konkursach literackich, np. opowiadanie „Wspomnienie z przyszłości” i przekład wiersza Masefielda „Roads” uzyskały III nagrodę i wyróżnienie w konkursie literackim „Żagli”, a w 1994 r. za opowiadanie „Sztorm” otrzymałem I nagrodę w kategorii prozy konkursu Polskiego Klubu Żeglarskiego w Nowym Jorku.

Za działalność żeglarską otrzymałem Odznaczenie Zasłużonego Działacza Żeglarstwa Polskiego, Srebrną Odznakę „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej”, Honorową Srebrną Odznakę TKKF, Odznakę Honorową COŻ w Trzebieży, Odznakę Honorową Oddziału Stołecznego PTTK i Medal „Za Szczególne Zasługi Dla Żeglarstwa Polskiego”, Odznakę Za Zasługi dla m.st. Warszawy, Złotą Odznakę WOZŻ. Jestem Honorowym Członkiem PZŻ oraz WOZŻ.

„W cywilu” byłem profesorem nadzwyczajnym Politechniki Warszawskiej, nauczycielem akademickim Wydziału Elektrycznego, prodziekanem (1988 – 93) i dziekanem tego Wydziału (1993 – 99). Do przejściu na emeryturę w 2006 r. kierowałem Zakładem Miernictwa Elektrycznego. Od 2009 r. już nie pracuję na etacie, choć udzielam się jeszcze w pracy, m.in. jako członek Senackiej Komisji Historii i Tradycji Politechniki Warszawskiej, Rady Muzeum P.W. i przewodniczący Rady Programowej Zeszytów Historycznych Oficyny Wydawniczej P.W. Ślad mych żeglarskich, nawigacyjnych i morskich zainteresowań znajduje swe odbicie również w niektórych patentach, artykułach i referatach naukowych, np. związanych z badaniami nad dokładnością GPS.

Moja żona Wanda (lekarz – pediatra, od kilku lat na emeryturze, wytrzymuje w małżeństwie ze mną od 1963 r.) jest sternikiem jachtowym z dużym morskim stażem. Młodszy syn Zbigniew jest jachtowym kapitanem morskim. Starszy syn Witold jest sternikiem jachtowym i opłynął nawet Horn. Obaj są instruktorami żeglarstwa. Mam nadzieję, że żeglarzami będą też moje wnuki, których na razie mam trzech.

======================

Jacek Czajewski zmarł 1  lutego 2017 w Warszawie