Jaworski Wiktor

ur.17 października 1899 roku w Błoniu; zmarł w kwietnia 1989
Wiktor Jaworski

Wiktor Jaworski urodził się 17 października 1899 roku w Błoniu, gdzie od pokoleń mieszkała jego rodzina. Wiktor był drugim z sześciorga dzieci – jedyny chłopiec między pięcioma siostrami, co w tamtym w tamtych czasach dawało mu pozycję uprzywilejowaną. Matka, Stanisława, zajmowała się domem; ojciec, Władysław, był właścicielem zakładu masarskiego i piekarni. Masarnie prowadził osobiście, a piekarnie wynajmował żydowskiej rodzinie mieszkającej po sąsiedzku.

Wiktor rozpoczął naukę w czteroklasowej szkole rosyjskiej w Błoniu (1906-1910). Dalsze kształcenie musiało odbywać się w Warszawie. Matka szukała dla niego polskiej szkoły, i tak w 1910 trafił do gimnazjum Wojciecha Górskiego. W 1918 roku zdał egzamin maturalny i zapisał się na Wydział Budowy Dróg i Mostów Politechniki Warszawskiej. W 1920 roku wstąpił ochotniczo do oddziału artylerii przeciwlotniczej i służył w obronie Warszawy. Dyplom magistra inżyniera Dróg i Mostów uzyskał w 1926 roku, a w roku następnym ożenił się z błonianką Leokadią Mańkowską, wówczas świeżo upieczoną doktor medycyny. Wkrótce rodzina powiększyła się o dwóch synów, Władysława (1928) i Jerzego (1930), a w roku 1943 urodziła się jedyna córka, Anna.

Jako młody inżynier rozpoczął pracę w Departamencie Morskim Ministerstwa Przemysłu i handlu, którego szefem był Eugeniusz Kwiatkowski. Wiktor był szczególnie zaangażowany w budowę od podstaw portu w Gdyni i we Władysławowie. Za swoją działalność w tym okresie został odznaczony złotym krzyżem zasługi. W 1939 roku w pierwszych dniach września, jako urzędnik państwowy wyreklamowany z wojska, otrzymał polecenie wycofania się na wschód do Lublina, gdzie miało się formować jego Ministerstwo. Sytuacja zmieniła się po 17 września, wobec czego nie zdecydował się na emigrację do Rumunii, ale na powrót do domu. Całą okupację spędził w Błoniu, zajmując się aktywnie pomocą rodzinom, których członkowie zostali powołani do służby wojskowej, i ludziom wypędzonym z Poznańskiego, a po upadku powstania warszawskiego, także uchodźcom ze stolicy. W czasie okupacji utrzymywał rodzinę, prowadząc skład materiałów budowlanych i opałowych przejęty od teścia, Jana Mańkowskiego.

Po 1945 roku zgłosił się do nowo zorganizowanego Ministerstwa Żeglugi w Warszawie i powrócił do pracy na rzecz ukochanej Gdyni, tym razem do odbudowy po zniszczeniach wojennych, a następnie rozbudowy portu i miasta. Na stanowisku naczelnika Wydziału Planowania i Inwestycji pracował do emerytury, to jest do roku 1969, pozostając bezpartyjnym i nie awansującym wyżej.

Z natury był społecznikiem. Już od najmłodszych lat działał w organizacjach, takich jak Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, Ochotnicza Straż Pożarna, Towarzystwo Przyjaciół Młodzieży, Klub Sportowy „Błonianka”. Działalność tę kontynuował w okresie międzywojennym. Organizowano wówczas bale charytatywne, teatr amatorski, loterie fantowe, patriotyczne obchody z okazji świąt państwowych i rocznic historycznych.

Po II wojnie światowej własne przekonania nie pozwoliły mu w pełni włączyć się w nurt obowiązującego porządku politycznego. Uważał jednakże każdy obywatel niezależnie od światopoglądu powinien pracować dla wspólnego dobra.

Ciosem dla niego i całej rodziny było aresztowanie w 1952 roku najstarszego syna pod zarzutem usiłowania obalenia ustroju. W okresie tym Wiktor był wielokrotnie szantażowany przez Urząd Bezpieczeństwa, ale mimo wszystko nie ugiął się i pozostał wierny swoim zasadom. W tym okresie działał aktywnie w towarzystwie Przyjaciół Ziemi Błońskiej. Był również nieformalnym doradcą kolejnych naczelników miasta w sprawach Inwestycji Miejskich. Niestety nie doczekał wolnej Polski, o której marzył, nie tracąc nadziei, że taki dzień nadejdzie. Zmarł w kwietniu 1989 roku. Żegnały go tłumy wiernych przyjaciół, których potrafił sobie przez całe życie zjednać.

Anna Jaworska-Jasiewicz, Jerzy Jaworski – córka i syn Wiktora, autorzy tego biogramu

 

KOMENTARZ/UZUPEŁNIENIE

W 1939 roku, wkrótce po ustaniu walk o Warszawę Wiktor Jaworski został powołany na przewodniczącego Polskiego Komitetu Samopomocy Społecznej, w późniejszym okresie działającego jako delegatura Rady Głównej Opiekuńczej, instytucji wielce zasłużonej dla podtrzymywania egzystencji licznych grup społeczeństwa w czasie trwania wojny i niemieckiej okupacji. W pierwszy rzędzie Komitet zaopiekował się rodzinami rezerwistów powołanych do wojska na początku wojny, głównie dzieci, których matki nie miały środków do życia. Pomocy wymagali też uchodźcy i wysiedleńcy docierający do Błonia z rożnych stron, m.in. z Warszawy i z Poznania. Apogeum akcja ta osiągnęła w trakcie trwania i po zakończeniu powstaniu warszawskiego. Ocenia się, że wtedy przez Błonie przeszło 30 tysięcy warszawiaków. Z tej liczby ponad 2 tysiące osiedliło się w mieście i okolicznych wsiach. Stwarzało to ogrom problemów przed którymi stanęły władze miasta: wyżywienie, zakwaterowanie, opieka zdrowotna. Ni e do przecenienia jest solidarność i ofiarność mieszkańców Błonia, ale logistyka działań spoczywała na barkach Komitetu Opiekuńczego, którym kierował Wiktor Jaworski.

Z rozmów prowadzonych dość często z Jurkiem Oziemskim (zmarł nagle 2011) wynikało, że jego rodzina była spowinowacona z rodziną Jaworskich. Z synem Wiktora, Jerzym, chodzili razem do szkoły Górskiego, a jego matką chrzestną była Józefa Jaworska.

wb

1. Wiktor Jaworski- Rada Główna Opiekuńcza. Polski Komitet Opiekuńczy. Delegatura w Błoniu, Tow. Przyjaciół Ziemi Błońskiej, Błonie 2007

2. Jerzy Oziemski – Urodziłem się w Błoniu, Wyd. Ereni, 2018

3. Autobiogram Jerzego Oziemskiego w zakładce „Biogramy” na stronie www. wychowancygorskiego.pl

Przejdź do treści