Uczennice trzech klas Liceum Górskiego (matura 1951)
Kiedy zmniejszono okres nauki z 12 do 11 lat, koedukacja stała się obowiązkowa, zaś szkołę upaństwowiono, w 1951 roku do matury miały przystępować trzy klasy „jedenaste”, chociaż w jednej z nich (w XIA) uczono się starym trybem, czyli przez 12 lat. Przypominam, że chciano wówczas wprowadzić dziesięciolatkę na wzór radziecki, ale na tak radykalne cięcie nie zdecydowano się. Tak więc do matury w 1951 r, przystępowały trzy klasy: XIA, w której wszyscy byli sporo starsi od większości moich kolegów i koleżanek z klasy (wojna przerwała im naukę licealną) oraz ci, którzy zaczynali naukę w 1945 r. w klasie szóstej. Byli oni w dwu klasach: męskiej (XIB) i mieszanej (XIC).
Na zdęciu zbiorowym, zrobionym w czasie ostatniego roku szkoły, jest klasa XIC, mieszana. Natomiast na zdjęciach o formacie „legitymacyjnym” są same dziewczęta z trzech klas: XIA, XIC oraz XB (matura w 1952 r.). Dlaczego tylko dziewczęta? Otóż na początku ostatniego roku szkolnego gimnastykę (wtedy nazwaną „kulturą fizyczną”) dla dziewcząt zaczęła prowadzić jakaś duża, energiczna towarzyszka, która z gorliwością zajmowała się misją rekrutowania uczennic do rozmaitych akcji i organizacji. Dzielnie pokazywała nam rozmaite ćwiczenia mimo dość już wydatnego brzucha. Wtedy zaczęła się wojna w Korei, co spowodowało nasilenie propagandy komunistycznej i wzmożone przygotowania wojenne. Zamierzanio poszerzyć służbę wojskową i wcielić do wojska kobiety, dlatego w latach 1950 – 1951, a także potem, w czasie mojego pierwszego roku studiów (1951 – 1952), organizowano rozmaite ćwiczenia i zapisywano do planowanej organizacji paramilitarnej. Towarzyszka „profesorka od gimnastyki” zarządziła dostarczenie przez dziewczęta z klas XB, XIA i XIC zdjęć (n.b.: termin „profesorka” miał wydźwięk negatywny, natomiast „psorka” było określeniem familiarnym, nie tak niechetnym). Wyznaczono mnie do zbierania zdjęć, które powinny być opisane. Na odwrocie wielu z nich są imiona i nazwiska, daty urodzenia, imiona rodziców i adres. Część składano bez informacji, a ja niezbyt starannie sprawdzałam, co mi się daje. Potem sama dopisywałam tylko nazwiska. Kiedy zakończyłam swoje zadanie, „towarzyszka profesorka” zniknęła ze szkoly, bo jej ciąża domagała się rozwiązania. Myślałam o zwracaniu zdjęć, ale potem przyszło mi do głowy, że je zatrzymam – przynajmniej będę mogła kiedyś odświeżać wspomnienia. W efekcie dzięki tej kradzieży (to chyba była kradzież?) mogę odświeżyć pamięć tych nielicznych, którzy w latach 1951 i 1952 przystępowali do matury i dziś jeszcze mogą wspominać.
Opis zdjęć
Plansza A:
Zdjęcie pocztówkowe pośrodku: na podłodze siedzi Elżbieta Wichrzycka, na krzesłach siedzą (od lewej): Ewa Federowska, Antoni Mazurkiewicz, dalej – nie wiem, może Maria Ziemiańska, może jedna z dwu sióstr Bernhard (lub Bernhard), które były z nami oprzez rok (jedna nazywała się Śniega, druga – chyba Elżbieta). Dalej: Hanna Pukińska, Krystyna Żurek, Krystyna Sadowska, Wanda Milewska (maturę zrobiła dopiero w następnym roku), Barbara Lewandowska, Abstawska (imię?). Stoją za siedzącymi: Krzysztof Dębicki (z tyłu), Stanisław Penczek, Andrzej Zgliński (z tyłu), Anna Czałbowska, 2 kolegów, których nazwisk nie umiem zidentyfikować, Ewa Morzycka, za nią skryty X, Anna Bełkowska, Alicja Zglinicka, Maria Marynowska, za nią, skryty Y i niska osoba Z, Krystyna Szacka, za nia wysoki – może Kluczyński?, Irena Sipkowska, Barbara Olszewik, Mirosława Kotkowska, Hanna Tondera.
Nie widzę na zdjęciu Ludwika Erhardta ani Aliny Rutkowskiej. Przez parę lat byli ze mną w klasie Andrzej Malinowski, Andrzej Stypułkowski (zrobili maturę rok później).
Zdjęcia legitymacyjne, górny rząd, od lewej – Anna Bełkowska, Krystyna Sadowska, Alicja Zglinicka, Barbara Olszewik, Ewa Morzycka, Mirosława Kotkowska. Po bokach dużego zdjęcia: Hanna Pukińska i Krystyna Szacka. Dolny rzad: Hanna Tondera, Ewa Federowska, aria Marynowska. Dół, prawy róg: klasa XIA – Teresa Jaźwicka i Hanna Zwierzchowska.
Plansza B:
Na Smolnej przed szkołą; pierwsza kolumna od lewej – dyrektor szkoły Gad, na śniegu – Mirka Kotkowska z bratem. Druga kolumna, zdjęcie piewsze od góry – stoją Irena Sipkowska, Ludwik Erhardt, Barbara Olszewik, Alicja Zglinicka, Mirosława Kotkowska, bliżej, pochylone – Krystyna Szacka, Ewa Federowska, stoi Hanna Tondera, na dole Ewa Morzycka, Elżbieta Wichrzycka i Hanna Pukińska (ale może to Krystyna Sadowska?). Zdjęcie środkowe: klasa XIB, nie identyfikuję osób. Zdjęcie z pochodu 1 maja (mało kto odważył się nie pójść – no bo matura…) – trzecia od lewej Marynowska, koło niej Morzycka, ze sztandarem Elżbieta Wichrzycka, innych nie umiem zidentyfikować. Prawy dolny róg planszy: Irena Sipkowska i Elżbieta Kaczyńska.
Plansza C:
Zdjęcia prywatne. Barbara Olszewik (2 zdjęcia), Mirosława Kotkowska (2 zdjęcia), Krzysztof Wejchert (odszedł ze szkoły wcześniej).
Plansza D:
Górny rząd, od lewej: Krystyna Góra, Barbara Mudrewicz, Anna Kunicka, Krystyna Rowicka, Jolanta Mieszkowska – klasa XIA. Pod zdjęciem Krysi Góry – osoba niezidentyfikowana, poniżej – Bożena Kowza z klasy XB. Trzy zdjęcia dolne – klasa XB Kolińska (moźe K.Ilińska, a może Kamińska?), Hanna Kotkowska i Magdalena Szewartowicz (? Nie jestem pewna pisowni).
Plansza E:
Rząd górny, od lewej: klasa XB – Alina Erchardt (tak podpisała zdjęcie; nie ma w spisie uczniów w książce Wojciech Górski i jego szkoła, 1982, jest Teresa Erhardt), Janina Jaskólska, Krystyna Ilińska. Tracz (?). Rząd środkowy – Zofia Wolińska, Stypułkowska (?), Regina Gościńska. Rząd dolny – Elżbieta Niewęgłowska, Maria Charazińska, Śniega (imię; prawdopodobnie Brenhard lub Bernhardt).
Plansza F
Kolejno od góry, od lewej: 1) na Smolnej Stanisław Penczek i „towarzyszka”, instruktor z zarządu dzielnicy ZMP, obok niej głowa Macieja Motyla, wyższy – może Bohdan Fitak? 2) Przymusowa praca społeczna przy urzadzaniu „Partu kultury i wypoczynku” na Powiślu – nie umiem zidentyfikować, opodobno jestemn na tym zdjęciu; 3) koleżanka z XB, Elżbieta Wichrzycka i Wojciech Zielenkiewicz (XIA); 4) Barbara Olszewik, kolejno Krystyna Szacka, Krystyna Sadowska, osoba na dole przypomina (Marię?) Tyszkiewicz (wcześniej opuściła szkołę); 5) Dwie koleżanki z klasy XB, Wojciech Zielenkiewicz, Elżbieta Wichrzycka i Maria Marynowska; 6) nierozłączne przyjaciółki Hanna Czałbowska i Anna Bełkowska; 7) zdjęcie przekręcone – Ewa Morzycka.
Elżbieta Kaczyńska z domu Wichrzycka
Sherbrooke, 18. VI. 2025
Pansza A
