Menu
Jerzy Górski z córkami: Anielą i Martą (po lewej)
Marta Czerniewicz urodziła się 25 czerwca 1928 roku w Warszawie jako druga córka Haliny z Wroczyńskich i Jerzego Górskiego, syna Wojciecha, założyciela Szkoły Górskiego).
Dzieciństwo spędziła w Księżowoli koło Tarczyna, gdzie znajdował się majątek ojca.
Marta początkowo uczyła się w domu. Córki Górskich Nela i Marta miały własnych domowych nauczycieli. Marta uczęszczała także do szkoły w Pamiątce. Od piątej klasy kontynuowała edukację w warszawskiej szkole Cecylii Plater-Zyberkówny, w której uczyła się też jej starsza siostra, a wcześniej matka Halina. W czasie okupacji hitlerowskiej przez pewien czas kształciła się na tajnych kompletach organizowanych przez tę szkołę.
Powstanie Warszawskie zastało ją razem z matką i jej rodzicami w domu dziadka generała Jana Wroczyńskiego na Ochocie. Zapędzeni zostali na Zieleniak, następnie do obozu przejściowego w Pruszkowie, skąd całej rodzinie udało się szczęśliwie wydostać.
W wyniku wojny, a zwłaszcza zmian ustrojowych w Polsce, rodziny Górskich i Wroczyńskich straciły wszystko. Zarówno majątek w Księżowoli, zajęty przez Urząd Bezpieczeństwa, jak i piękny, duży apartament przy ulicy Dantyszka w Warszawie, przejęły władze, rekompensując tę stratę przydziałem kwaterunkowym na dwupokojowe mieszkanie na Mokotowie. Tam Górscy wraz z babką Marty Marią Michaliną Wroczyńską w skromnych warunkach mieszkali do śmierci. Dziadek Marty generał dywizji inż. Jan Wroczyński zmarł w 1945 roku.
Marta Górska egzamin maturalny zdała w Liceum im. Juliusza Słowackiego w Warszawie i wstąpiła na wydział ogrodniczy Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Tam też ukończyła Studium Wyżywienia Społecznego. Pracę magisterską dotyczącą technologii rolno-spożywczej obroniła w 1950 roku, uzyskując stopień inżyniera ogrodnika i magistra nauk ogrodniczych. Zgodnie z uzyskanym wykształceniem i dzięki znajomości języków obcych zajmowała się prowadzeniem dokumentacji naukowo-technicznej kolejno w Instytucie Przemysłu Mleczarskiego, Stowarzyszeniu Naukowo-Technicznym Inżynierów i Techników Przemysłu Spożywczego, Centralnym Inspektoracie Standaryzacji Ministerstwa Handlu Zagranicznego i Instytucie Przemysłu Fermentacyjnego. Była też autorką kilku audycji-zagadek przyrodniczych dla Polskiego Radia.
Mieszkała w Warszawie, ale też sporo podróżowała, zarówno służbowo, jak i prywatnie.
Zamężna z Janem Czerniewiczem, miała troje dzieci, sześcioro wnuków i pięcioro prawnuków.
Marta Czerniewicz
Marta Czerniewiczowa była członkiem Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego, udzielała się czynnie w Stowarzyszeniu Konsumentów Polskich. Należała do Klubu Platerek, czyli absolwentek Szkoły im. Cecylii Plater-Zyberkówny, przyczyniając się do wznowienia istnienia tej szkoły w 1993 roku. Miała bliskie kontakty ze Stowarzyszeniem byłych Wychowańców szkoły Wojciecha Górskiego.
Marta Czerniewiczowa bardzo ceniła tradycje i spuściznę historyczną swojej rodziny. Pisała wspomnienia, porządkowała archiwum odziedziczone po ojcu i dziadku. Konserwowała pamiątki, pisała sprostowania, ilekroć w mediach ukazywały się nieścisłe informacje. Udzieliła wielu wywiadów, uczestniczyła w programach radiowych.
Bardzo chętnie odwiedzała szkołę im. Wojciecha Górskiego w Pamiątce, gdzie pamięć o założycielu przetrwała do dziś. Wyprawy do Pamiątki, Księżowoli czy Tarczyna budziły miłe wspomnienia szczęśliwego dzieciństwa i osób z nim związanych. Dyrekcja szkoły w Pamiątce wraz z uczniami w poczcie sztandarowym pięknie pożegnała przyjaciółkę szkoły na warszawskich Starych Powązkach.
Grób Marty Czerniewiczowej leży w kwaterze 28, rząd 1, miejsce 30.
Maria Czerniewicz-Pałasińska
PRZYPISY
Jan Wroczyński, dziadek Marty, był dowborczykiem, żołnierzem I Polskiego Korpusu gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego i szefem sztabu w Powstaniu Wielkopolskim. Od 4 listopada 1918 roku na podstawie rozporządzenia Rady Regencyjnej pełnił funkcję kierownika (= ministra) Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie i zajmował się organizacją naczelnych władz wojskowych, opracowywaniem ustaw wojskowych i norm zaopatrzenia dla wojska scalanego z jednostek wywodzących się z trzech armii naszych zaborców.
Wojciech Górski na przełomie XIX i XX wieku nabył trzy majątki w powiecie grójeckim, następnie przekazał je dzieciom, a na wykrojonym obszarze – nazwanym Pamiątką dla uczczenia swojej żony Anieli (1858-1918) – utworzył szkołę dla miejscowych dzieci, które uczyły się tam za darmo. Szkoła w Pamiątce utrzymywała ścisłe związki ze szkołą warszawską. Istnieje do dziś, kultywuje „góralskie” tradycje i nosi imię swojego fundatora, Wojciecha Górskiego.
Majątek Księżowola (188 hektarów) przejął syn Jerzy. Był starannie wykształcony w wiedeńskiej uczelni Hochschule fur Bodenkultur, gdzie uzyskał tytuł mgr. inż. nauk agrotechnicznych. Praktykował w Danii i w Małopolsce. W wojnie 1920 roku. służył jako ochotnik (na własnym koniu!) w 1. Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego. Odznaczony został Krzyżem Walecznych
Jerzy Górski prowadził w Księżowoli nowoczesną gospodarkę rolną. Uprawiano tam cztery rodzaje zbóż, ziemniaki i inne rośliny paszowe, ale Jerzy Górski rozwijał sukcesywnie także uprawy ogrodnicze, jak rabarbar, szparagi i truskawki. Wprowadził nizinne czarno-białe bydło o wysokiej wydajności mleka. W latach trzydziestych zeszłego wieku założył hodowlę czarnych karakułów, a tuż przed wojną – fermę lisów srebrzystych. Ta ferma okazała się mieć znaczenie nie tylko ekonomiczne. Pod pretekstem zatrudnienia odpowiednich pracowników podczas okupacji ukrywano tam wielu Żydów, którzy dzięki temu uchronili się przed zamknięciem w getcie. W Księżowoli schroniło się też wielu wysiedleńców po upadku Powstania Warszawskiego.
Jerzy Górski był kuratorem Fundacji Wojciecha i Anieli Górskich od chwili jej powstania, tj. od 1935 roku, do rozwiązania przez komunistyczne władze w 1950 roku.
Przedwcześnie zmarły mąż Marty, Jan Czerniewicz (1924-1977), tak jak Marta, był absolwentem warszawskiej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Podczas Powstania Warszawskiego walczył w batalionie „Kiliński” jako strzelec z cenzusem, pseudonim „Janek”. Po powstaniu został jeńcem Stalagu XI A Altengrabow. Po powrocie do kraju pracował w Centralnym Laboratorium Przemysłu Rolnego przy Ministerstwie Rolnictwa zajmując stanowisko zastępcy dyrektora . Był współautorem dwóch patentów z dziedziny technologii rolno-spożywczej i autorem licznych publikacji naukowych.
M.C.P.
Bibliografia:
Marta Czerniewicz – Ziemianie Polscy XX wieku – Słownik biograficzny cz. 7 Wyd. DiG, Warszawa 2004