Siciński Andrzej

Andrzej Siciński  – polski socjolog, profesor nauk humanistycznych, w latach 1991–1992 minister kultury i sztuki.

Syn Antoniego i Stanisławy z d. Wierzejskiej. Dzieciństwo spędził w Warszawie. Ojciec był współwłaścicielem firmy „Inżynier Antoni Moszkowski i Antoni Siciński, Przedsiębiorstwo Instalacji Sanitarnych”. Miał młodszego o trzy lata brata Ryszarda Sicińskiego, adwokata i wolnomularza (patrz biogram)).

Dzieciństwo spędził w Warszawie. W okresie niemieckiej okupacji kontynuował, wraz z bratem naukę na kompletach, zorganizowanych przez Szkołę Wojciecha Górskiego. Zajęcia prowadzone były, w porozumieniu z jego rodzicami, w ich mieszkaniu przy ulicy Koszykowej 40. W tym, konspiracyjnym systemie Andrzej uzyskał świadectwo ukończenia gimnazjum Górskiego (maturę).

Jak wielu młodych działał początkowo w konspiracyjnym Związku Walki Zbrojnej przekształconym w 1942 w Armię Krajową. Czynnie uczestniczył też w Powstaniu Warszawskim.

W 1952 ukończył studia socjologiczne na Uniwersytecie Warszawskim. W 1961 obronił doktorat, a dziesięć lat później uzyskał habilitację na podstawie pracy: Literaci polscy: przemiany zawodu na tle przemian kultury współczesnej. W 1981 otrzymał tytuł profesora..

W działalności naukowo – badawczej Andrzeja Sicińskiego można chronologicznie, w dużym uproszczeniu, wyodrębnić cztery fazy: Opinia publiczna, Prognoza, Styl życia i stanowiąca ukoronowanie prac: Homo Eligens (Człowiek Wybierający).

W swoim wspomnieniowym eseju Stefan Bednarek pisze: (…)pierwszym poważnym wyzwaniem, jakie podjął Andrzej Siciński na polu socjologii, były badania opinii publicznej. Od 1956 do 1964 kierował pracami Ośrodka Badań Opinii Publicznej przy Polskim Radio i Telewizji (OBOP). Było to przedsięwzięcie pionierskie nie tylko w skali kraju, ale całego tzw. obozu państw socjalistycznych, w których w okresie stalinizmu zdewastowano dorobek nauk socjologicznych i nie pozwalano na jakiekolwiek empiryczne badania socjologiczne. Było to więc budowanie od podstaw warsztatu badań ilościowych, obejmujących zasięgiem cały kraj i podejmujących kluczowe dla poznania życia społecznego zagadnienia. (…)

W latach 60. i 70. u.w. Siciński prowadził socjologiczne, pionierskie badania wiejskie opisujące zachowania społeczne i cykl życia, których wyniki opublikował w latazh 1976–1978.

Charakteryzując prace wykonane w ramach fazy „Prognoza” Stefan Bednarek pisze:

Myślenie o przyszłości – nie tylko jej „odgadywanie”, ale także projektowanie, programowanie, rozpoznawanie warunków, które ją determinują, formułowanie możliwych wariantów – wytyczało wówczas główny kierunek badań podejmowanych przez Profesora. Ich rezultatem były książki autorskie oraz redakcja kilku prac zbiorowych. Logiczną konsekwencją tego zaangażowania w badania nad przyszłością był też udział Andrzeja Sicińskiego i jego zespołu w pracach nad prognozą rozwoju kultury polskiej do 1990 r., podjętych u progu „epoki gierkowskiej. (…) Uważał, na przykład, że do obowiązków uczonego należy ostrzeganie o nadciągających zagrożeniach i dał temu wyraz w nieopublikowanym opracowaniu przygotowanym przez zespół pod auspicjami Komitetu „Polska 2000″ w lipcu 1982 r. Hipotetyczne scenariusze przemian ekonomicznych, społecznych i politycznych w Polsce 1982/1983.

Odnośnie prac wykonanych w fazie „Styl życia”:

Z czasem na pierwsze miejsce w zainteresowaniach badawczych Profesora wysunęły się inne zagadnienia. Przede wszystkim kategoria „stylu życia”, której poświęcił studia teoretyczne oraz badania empiryczne, czyniąc z niej niezmiernie pożyteczne narzędzie w poznawaniu rzeczywistości społeczno – kulturalnej.

Rozwinięciem prac Sicińskiego nad stylami życia była koncepcja  homo eligens, jako jednostki dokonującej wyborów w życiu codziennym wraz z określeniem ich kryteriów.

Od 1980 Andrzej Siciński był doradcą Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. W 1981 r. otrzymał stanowisko profesora w Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.

Lista funkcji, które pełnił Profesor Siciński oraz inicjatyw, w których brał udział, aby służyć swą wiedzą i doświadczeniem, jest bardzo długa. Uczestniczył w pracach Konwersatorium Doświadczenie i Przyszłość, Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie, Towarzystwa Krzewienia i Popierania Nauk, Europejskiej Komisji przeciw Rasizmowi i Nietolerancji.

Od 23 grudnia 1991 do 11 lipca 1992 sprawował urząd ministra kultury i sztuki w rządzie Jana Olszewskiego. Był .prezesem Fundacji Kultury, przewodniczącym Komitetu Organizacyjnego Kongresu Kultury Polskiej 2000 oraz członkiem rady honorowej budowy Muzeum Powstania Warszawskiego. Działał w Towarzystwie Popierania i Krzewienia Nauk, wykładał w Collegium Civitas w Warszawie, pełnił też funkcję rektora Wyższej Szkoły Sztuk Wizualnych i Nowych Mediów w Warszawie.

Jego imponujący dorobek naukowy obejmuje ponad 300 rozpraw i artykułów oraz ok.30 książek (autor, współautor lub redaktor naukowy), wśród których znajdują się:.

• Prognozy a nauka, 1969
• Dziś i jutro kultury polskiej, 1975 
• Młodzi o roku 2000
• Styl życia. Przemiany we współczesnej Polsce, 1978
• Społeczeństwo istniejące a społeczeństwo pożądane (tezy do dyskusji), 1979
• Człowiek, środowisko, zdrowie. Praca zbiorowa (red.), 1990
• Społeczne aspekty ochrony i kształtowania środowiska w Polsce (współautor), 1990
• Styl życia, kultura, wybór. Szkice, 2002

W 1997 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia  Polski , w 2005 Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

Był członkiem Towarzystwa Wychowańców Szkoły Wojciecha Górskiego angażując się w przypadkach, w których mógł udzielić stowarzyszeniu wsparcia. 

Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie w rodzinnym grobowcu (kwatera F/G–3–15/16).

Bibliografia:

Jan Lasocki i Jan Majdecki (red.) – Wojciech Górski i jego szkoła, PIW Biblioteka Syrenki, Warszawa1982

https://pl.wikipedia.org/wiki/Andrzej_Sici%C5%84ski

Homo Eligens Społeczeństwo świadomego wyboru. Księga jubileuszowa ku czci Andrzeja Sicińskiego (red. nauk. Dariusz Gawin), Warszawa, Wyd. IFiS PAN, 1999

Stefan Bednarek – Profesor Andrzej Siciński (1924-2006), Narodowe Centrum Kultury:

https://www.nck.pl/upload/archiwum_kw_files/artykuly/1._stefan_bednarek_-_profesor_andrzej_sicinski_1924-2006.pdf

Justyna Straczuk  – ANDRZEJA SICIŃSKIEGO BADANIA STYLÓW ŻYCIA — SPOJRZENIE Z DYSTANSU, Kultura i społeczeństwo, PAN KS ISP Nr 3, 2015

Oprac. M.M.

.

KOMENTARZ

Na tle wielu, często obszernych, analitycznych informacji w sieci o działalności naukowej Andrzeja Sicińskiego zwraca uwagę brak wiadomości o jego życiu rodzinnym i prywatnym. Być może wynikało to z jego cech charakterologicznych, co znajduje wyraz we fragmencie eseju Stefana Bednarka:

Swoim życiem poświadczał jego zgodność z głoszonymi zasadami. Dokonywał suwerennych wyborów, zarówno w latach młodzieńczych, kiedy przystępował do zbrojnego podziemia i walczył w Powstaniu Warszawskim (o czym mówił niechętnie, uważając, że „to nie jest na sprzedaż”), jak i w stanie wojennym, gdy na znak protestu przeciwko szykanom wobec współpracowników zrezygnował z funkcji kierownika Zakładu.

Nieliczne informacje rodzinne oraz dotyczące okupacyjnej nauki Andrzeja w Szkole Górskiego zostały podane w biogramie jego młodszego brata Ryszarda Sicińskiego (adwokata i wolnomularza).

Mieczysław Metler