Manteuffel – Szoege Edward Antoni

Edward Antoni Manteuffel – Szoege  – polski artysta malarz, grafik, drzeworytnik, dekorator.

Pochodził z polsko-inflanckiej linii znanego rodu Manteufflów. Urodził się w ówczesnym mieście powiatowym guberni witebskiej, w rodzinie Leona, prawnika i Anieli z Zielińskich. Był bratem Tadeusza i Leona Edwarda (patrz biogram oraz odnośne informacje).

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości uczył się, podobnie jak jego starszy brat Leon Edward, w Gimnazjum św. Wojciecha w Warszawie, znanym jako Szkoła Wojciecha Górskiego. Obdarzony wybitnym talentem artystycznym aktywnie współpracował jako dekorator z polonistą Jędrzejem Cierniakiem, twórcą szkolnego teatru, cieszącego się uznaniem i poparciem samego Wojciecha Górskiego. M.in. wykonał scenografię do imponującego widowiska „Wesele krakowskie” oraz projekt budynku szopki i figurki (patoki) do spektaklu teatralnego „Szopka krakowska”, opracowanego w szkole na podstawie jasełek. Szkoła Górskiego prezentowała „Wesele krakowskie” w Bułgarii, Turcji, Jugosławii, Austrii i na Węgrzech z dużymi sukcesami. Świadectwo dojrzałości otrzymał Edward w 1926 roku.

Następnie kształcił się w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, w której studiował grafikę, malarstwo i historię sztuki oraz gdzie poznał swoją późniejszą żonę Wandę z Zawidzkich. Jego nauczycielami byli profesorowie Karol Tichy, Stanisław Czajkowski, Wojciech Jastrzębowski i Tadeusz Pruszkowski oraz Władysław Skoczylas i Edmund Bartłomiejczyk.

Po zakończeniu służby wojskowej w  Szkole Podchorążych Rezerw Kawalerii w Grudziądzu powrócił na uczelnię, gdzie został asystentem prof. Edmunda Bartłomiejczyka w Katedrze Grafiki Użytkowej.

W swojej artystycznej twórczości zajmował się między innymi ilustrowaniem książek, projektowaniem okładek i czasopism oraz zewnętrznych i wewnętrznych dekoracji wystawienniczych i witryn. W czasie krótkiego okresu twórczego był ilustratorem, drzeworytnikiem, tworzył ekslibrisy i linoryty. Poza malarstwem artystycznym i grafiką parał się również dekoratorstwem wnętrz i malarstwem ściennym.

Był członkiem „Loży Wolnomalarskiej”, Stowarzyszenia Polskich Artystów Grafików Ryt (skupiającego drzeworytników, uczniów Władysława Skoczylasa) oraz Koła Artystów Grafików Reklamowych. W 1933 razem z Antonim Wajwódem założył  Atelier Grafiki Dekoracyjno-Reklamowej „MEWA”, w którym obaj odnieśli znaczące sukcesy artystyczne. M.in. wygrywając konkursy na witrynę Wiadomości Literackich, plastyczną mapę Polski (wystawa Sport i Turystyka) oraz dekorację wybranych wnętrz na pierwszym transatlantyku zbudowanym dla polskiej floty – M/S Piłsudski i drugim –  M/S Batory. Od jesieni 1935 artysta podjął roczne studia malarskie w Lipsku i Berlinie dzieląc czas pomiędzy naukę i pracę, poszerzoną o projektowanie obwolut i okładek do książek znanego wydawnictwa Jakuba Przeworskiego.

W drugiej połowie lat 30. artysta wygrał samodzielnie konkursy na: projekt zegara słonecznego na Wieży Grodzkiej Zamku Królewskiego w Warszawie, dekorację sklepu E. Wedla przy ulicy Szpitalnej, projekt i wykonanie mapy Polski w hallu gmachu Wojskowego Instytutu Geograficznego. Ponadto w drugiej połowie 1938 rozpoczął prace nad dekoracjami do wnętrz  Urzędu Patentowego i poczekalni budowanego Dworca Głównego. W 1937 Edward Manteuffel – Szoege otrzymał złoty medal w grupie „Reklama, afisze, przedmioty reklamowe” za przedstawione projekty okładek na Międzynarodowej Wystawie „Sztuka i Technika” w Paryżu.

W latach 1934, 1936 i 1938 w ramach służby w rezerwie Wojska Polskiego w stopniu podporucznika, brał udział w ćwiczeniach wojsk pancernych. W 1939 otrzymał przydział do rezerwowej kadry oficerskiej 9 baonu pancernego w Lublinie.

W 1939 został zmobilizowany. Walczył w wojnie obronnej Polski. Dostał się do niewoli sowieckiej, więziony w Starobielsku, został zamordowany przez NKWD w kwietniu lub maju 1940 w Charkowie. Miejsce spoczynku nie jest znane, a Jego grób symboliczny znajduje się na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 68-2-14).

Oprac. M.M.